Long COVID
![Kobieta z bólem - przeciążenie mięśni szyi Kobieta z bólem - przeciążenie mięśni szyi](https://www.stopbolowi.pl/wgrane-pliki/big_long-covid3.jpeg)
Przechorowałeś COVID i wciąż czujesz zmęczenie, bóle głowy, zaburzenia koncentracji i uwagi, problemy z pamięcią? Nie czujesz smaku i zapachu, wypadają Ci włosy? A może uciążliwe objawy utrzymują się już dłużej niż 3 miesiące? U większości osób dolegliwości mijają, wraz z ostatnimi objawami infekcji, ale u niektórych mogą utrzymywać się dłużej: tygodnie, miesiące, a nawet lata lub nawrócić w krótkim okresie po ustąpieniu.
To objawy Zespółu Długiego COVID („Long COVID”) lub zespołu poCOVIDowego (post COVID)
Objawy
Wśród Pacjentów szukających pomocy z powodu niewyjaśnionych dolegliwości po przechorowaniu COVID:
- 58% zgłasza uporczywe zmęczenie i uczucie rozbicia
- 44% skarży się na pojawienie się lub nasilenie bólów głowy i migren
- 27% podaje objawy mgły mózgowej - zaburzenia pamięci i koncentracji
- 25% skarży się na utratę włosów
Inne, nie mniej dokuczliwe objawy z którymi zgłaszają się pacjenci to:
- depresja,
- lęki,
- kołatania serca,
- silne napady zawrotów przy ruchach głową.
Symptomy tej choroby wpływają na wiele narządów i układów. Pełna lista objawów związanych z zakażeniem wirusem znajduje się obok.
Ważne: u każdej z osób Long COVID może objawiać się w inny sposób.
Objawy long-COVID
- duszność (uczucie braku powietrza) wysiłkowa lub spoczynkowa;
- kaszel;
- zmęczenie i osłabienie, w tym Zespół Przewlekłego Zmęczenia (CFS);
- trudności w myśleniu, koncentracji, zapamiętywaniu, tzw. „mgła mózgowa”;
- zaburzenia funkcji poznawczych: orientacji, oceny rzeczywistości i przetwarzania informacji;
- stany lękowe, zmartwienie, obniżenie nastroju, utrata zainteresowań, depresja;
- Zespół Stresu Pourazowego (PTSD);
- kołatanie serca, odczuwanie nieregularnego bicia serca;
- zapalenie mięśnia sercowego;
- Zespół Posturalnej Tachykardii Ortostatycznej (POTS) objawiający się wysokim tętnem nawet przy wykonaniu minimalnej aktywności i zmianach pozycji, np. wstawanie;
- ból w klatce piersiowej, głowy, stawów, mięśni, brzucha lub innych okolic;
- biegunka;
- drętwienie kończyn, mrowienie, pieczenie lub palenie (tzw. parestezje);
- zaburzenia węchu lub smaku;
- katar;
- bezsenność i inne problemy ze snem, w tym tzw. bezdech senny
- gorączka;
- światłowstręt, inne zaburzenia widzenia;
- obfite wypadanie włosów - nawet kilka miesięcy po wystąpieniu COVID-19;
- brak apetytu;
- wysypki skórne (np. pokrzywka);
- zaburzenia cyklu miesiączkowego.
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) Long COVID rozpoznajemy, kiedy po trzech miesiącach od ustąpienia objawów zakażenia wirusem SARS-CoV-2 ujawnia się co najmniej jedna dolegliwość, której nie można wyjaśnić żadną inną chorobą. Dolegliwość ta musi utrzymywać się przez co najmniej dwa miesiące. Objawy mogą pojawić się już w trakcie choroby i utrzymywać się po wyzdrowieniu, lub mogą pojawić się dopiero po ustąpieniu objawów infekcji.
WHO zastrzega jednak, że w miarę rozwoju badań definicja Long COVID może się zmienić.
Skąd bierze się zespół długiego COVID (Long COVID)?
Obserwacje specjalistów wskazują na trzy zasadnicze czynniki, które sprzyjają takiemu rozwojowi infekcji:
Przewlekły stan zapalny w organizmie spowodowany rozregulowaną funkcją układu odpornościowego i układu nerwowego.
U osób z Long COVID występują objawy przewlekłej dysfunkcji układu odpornościowego wywołane przez wirusa SARSCov2. Przyczyniają się do wywołania długiego łańcucha objawów w całym organizmie, co tłumaczy fakt, że nasze ciało wciąż walczy z pozostałościami wirusa nadal obecnymi w organizmie. Wirus ten w początkowej fazie choroby rozprzestrzenia się w zawrotnym tempie, a jego materiał genetyczny pozostaje w tkankach jelit, w węzłach chłonnych, czy w innych organach przez długi czas powodując przewlekły stan zapalny tkanek. To powoduje, że organizm musi walczyć z wirusem przez bardzo długi czas.
Obecność specyficznych przeciwciał.
Naukowcy dowiedli, że wirus SARS-CoV-2 może wywoływać trwałą i szkodliwą dla nas odpowiedź naszego układu odpornościowego. W toku prowadzonych badań wykryto przypadki, kiedy organizm produkuje bardzo wysoką liczbę przeciwciał, które omyłkowo wciąż atakują tkanki własnego organizmu. Dzieje się tak nawet przez wiele miesięcy od zachorowania na COVID-19.
Byłem szczepiony 3 razy. Czy szczepienia ochronią mnie przed zespołem długiego COVID?
Analizy na całym świecie są wciąż w toku, ale wskazują one jednak, że szczepienia chronią tylko częściowo przed wystąpieniem długiego covidu. (https://www.nature.com/articles/d41586-022-01453-0)
Dlaczego tak się dzieje?
Większość objawów ma powiązane ze sobą przyczyny fizjologiczne. Stany lękowe czy depresja po-covidowa wpływa na poziom energii na co dzień, jakość snu, pamięć czy koncentrację. Bóle stawów i mięśni mogą pogorszyć samopoczucie. Utrata apetytu lub łaknienie na węglowodany (w tym słodycze) mogą być wynikiem zaburzeń hormonalnych i neurofizjologicznych. Jeden objaw może zapoczątkować kaskadę pozostałych problemów. Niestety, mechanizm tego jak wirus Sars-Cov-2 i przejście COVID-19 wpływa długotrwale na organizm jest obecnie obiektem intensywnych badań, lecz mechanizm tego w jaki sposób pojawiają się takie objawy pozostaje wciąż nieznany.
Najnowsze badania pokazują że u pacjentów, którzy przechorowali COVID-19, przez kolejne miesiące utrzymuje się bardzo wysoka aktywność układu odpornościowego, finalnie prowadząc do pojawienia się markerów towarzyszących starzeniu oraz tzw. stanowi wyczerpania, wraz z elementami chronicznego stanu zapalnego. To bardzo poważne i niekorzystne zaburzenie funkcji organizmu. Dotyczy to zwłaszcza osób, u których przebieg infekcji był średni lub ciężki. Długotrwałe objawy mogą jednak dotyczyć wszystkich rekonwalescentów, nawet tych którzy infekcję przeszli w formie bardzo łagodnej.
Badania wykazują, że niektóre parametry dotyczące funkcjonowania układu odpornościowego są nieprawidłowo zmienione nawet pół roku po infekcji, co oznacza, że przez bardzo długi czas organizm nie jest w stanie powrócić do stanu wyjściowego sprzed infekcji, jeżeli taki powrót w ogóle jest możliwy. Naukowcy wskazują, że badaniami, diagnostyką i potencjalnym leczeniem powinno się objąć wszystkie osoby z objawami zespołu post-COVID, nie tylko te, które przeszły ciężką formę choroby.
Gdy powyżej wymienione objawy utrzymują się u Ciebie dłużej niż jeden miesiąc, ważne abyś nie lekceważył objawów i szukając pomocy u właściwego specjalisty zgłosił się na wizytę i podjął odpowiednie leczenie.
Jak długo trwa powrót do zdrowia po COVID-19?
Czas potrzebny do wyzdrowienia z zespołu długiego COVID-19 jest dla każdego różny i zależy m.in. od wyjściowego stanu zdrowia, stanów zapalnych toczących się w organizmie, diety, stylu życia, a nawet predyspozycji genetycznych.
Wiele osób czuje się lepiej w ciągu kilku dni lub tygodni, a większość w pełni zdrowieje przed upływem 12 tygodni. Jednakże u niektórych objawy mogą utrzymywać się dłużej, dlatego bardzo ważna jest konsultacja lekarska, w trakcie której lekarz będzie mógł zlecić badania i wdrożyć odpowiednie leczenie oraz suplementację wspierającą powrót do zdrowia.
Badania dla osób po infekcji wirusem SARS-CoV-2
Stan zdrowia organizmu po przejściu COVID-19 pomagają określić badania laboratoryjne. To dzięki nim lekarz jest w stanie zidentyfikować zaburzenia pracy poszczególnych narządów, ocenić ich stopień oraz dobrać terapię, która przyczyni się do poprawy samopoczucia.
Badania laboratoryjne, które warto wykonać po przejściu infekcji wirusem SARS-CoV-2, to:
- morfologia krwi - badanie pozwalające ocenić jakość i ilość komórek krwi;
- d-dimery, ilościowo - wskaźnik istotny dla oszacowania ryzyka epizodów zatorowo-zakrzepowych;
- elektrolity
- CRP i OB - markery stanu zapalnego toczącego się w organizmie;
- kreatynina i mocznik- parametry umożliwiający ocenę funkcjonowania nerek;
- próby wątrobowe (ALAT, ASPAT, GGTP) - badanie enzymów wątrobowych, dające obraz pracy komórek wątrobowych.
- dehydrogenaza mleczanowa (LDH) - wskaźnik uszkodzenia tkanek.
- witamina D – kluczowa witamina dla m.in. odporności, zdrowych kości i dobrego samopoczucia psychicznego.
Diagnostykę dobrze jest uzupełnić również badaniami takimi jak:
- rentgen płuc
- EKG, a w razie potrzeby kardiolog może zalecić Holter czy echo serca.
- spirometria
Z czym bywa mylony Long COVID?
Ze względu na szeroki zakres objawów Long COVID może być mylony z wieloma chorobami neurologicznymi, psychiatrycznymi, serca i układu krążenia i oddechowego. Począwszy od klasycznych objawów COVID-19 takich jak osłabienie, zaburzenia smaku i węchu, Long COVID może przejawiać się innymi dolegliwościami, które nigdy wcześniej nie występowały. Jeżeli wcześniej stan naszego zdrowia nie budził zastrzeżeń , a teraz już dłużej niż dwa miesiące doświadczasz niepokojących objawów, których nie można wyjaśnić inną zdiagnozowaną chorobą bądź innymi przyczynami, zgłoś się na konsultację w celu szczegółowego zdiagnozowania przyczyn tych dolegliwości.
Jak działa blokada zwoju gwiaździstego?
![](https://www.stopbolowi.pl/wgrane-pliki/mini_blokada_zwoju_gwiazdzistego_small_baner_neurologiczne_centrum_leczenia_bolu.jpeg)
Zwoje gwiaździste, które są pęczkami nerwów należącymi do części współczulnej autonomicznego układu nerwowego leżą na szyi po obu stronach krtani. W uproszczeniu można powiedzieć, że jego funkcją generowanie reakcji „walki lub ucieczki” i przekazywanie jej do całego ciała – min. przyśpieszenie pracy serca, przyśpieszenie oddechu, wyrzut kortyzolu i adrenaliny. Blokując aktywność nerwów związanych ze współczulnym układem nerwowym możemy skutecznie łagodzić objawy, takie jak przewlekły niepokój, objawy zespołu stresu pourazowego lub ból głowy, szyi, ramion i górnej części klatki piersiowej. Jednym ze skutków zablokowania zwojów gwiaździstych jest zwiększony napływ krwi do mózgu i jego lepsze natlenienie i odżywienie.
W uproszczeniu można powiedzieć, że pobudzony układ współczulny wywołuje nadreaktywność układu odpornościowego – min. „burzę cytokinową” – to takie hiper-zapalenie, skutkując kolejnymi uszkodzeniami tkanek, co z kolei wywołuje reakcję stresową, stymulując układ współczulny prowadząc do błędnego koła patologicznej kaskady, wzajemnie napędzających się reakcji.
Najnowsze badania nad zastosowaniem blokad zwoju gwiaździstego w leczeniu long COVID i zespołu stresu pourazowego pokazują, że czasowe znieczulenie blokadami nerwów w zwoju gwiaździstym, powstrzymuje stymulację ciała migdałowatego powodując „restart” systemu. Ciało migdałowate to struktura w mózgu generująca uczucie lęku i paniki, a w konsekwencji reakcję stresową organizmu, co pobudza kaskadę stanu zapalnego. Wykonując „reset” przerywamy błędne koło samonapędzających się reakcji wyniszczających organizm.
|
METODY, KTÓRE STOSUJEMY W LECZENIU long COVID
Co jeszcze leczymy?
Zajmujemy się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką bólu, bólu głowy i migren oraz objawów towarzyszących.