Blokada nerwów potylicznych

Blokada polega na iniekcji leków znieczulających wokół nerwów, które unerwiają tył, bok i przód głowy. Zakończenia tych nerwów odbierają a nerwy przewodzą bodźce ze skóry głowy i karku do pnia mózgu -  miejsca, w którym według najnowszych badań neurobiologów znajduje się „generator migreny” lub inaczej „rozrusznik migreny”. „Ośrodek bólu” znajduje się w pniu mózgu – głęboko w tylnej części mózgu. Pień mózgu to część pomiędzy mózgiem a rdzeniem kręgowym. Odbiera bodźce przewodzone przez nerwy zaopatrujące szyję, ramiona, tył i przód głowy. Ośrodek bólu to takie miejsce w mózgu, które jest bardzo aktywne na początku i w czasie napadu migreny, tzn. podczas migreny występują w nim bardzo intensywne wyładowania elektryczne. Z tym „generatorem bólu” połączone są gałęzie nerwów, które rozchodzą się na skórę głowy. Poprzez wyłączanie dopływu bodźców z nerwów na głowie działamy bezpośrednio na ten ośrodek hamując jego aktywność a to - można powiedzieć w uproszczeniu - resetuje go i może zająć od kilku dni do kilku tygodni, aby znowu pojawiły się wyładowania „generatora migreny”. To zjawisko można porównać do żarzącego się węgielka. Kiedy będziemy na niego dmuchać to zapłonie ogniem. Tak samo dopływające z podrażnionych nerwów impulsy (dmuchanie) do „generatora migreny” (węgielek) spowodują, że zapłonie i zapoczątkuje kaskadę migreny. Blokowanie dopływu bodźców z nerwów można porównać do akcji gaśniczej, kiedy strażak polewając pożar wodą odcina dopływ powietrza.

Pomimo, że działanie znieczulające blokady mija już po około 8 godzinach to efekt przeciwbólowy „wygaszenia generatora migreny” może utrzymywać się przez dni, a nawet tygodnie.

Blokady wykonuję najczęściej kiedy Pacjentka lub Pacjent trafia do mnie z silnym bólem głowy. Do przerwania napadu bólu głowy blokada jest skuteczniejsza niż leki podawane doustnie czy dożylnie i zwykle daje niemal natychmiastową ulgę, bo już w ciągu kilku minut. Jak tylko lek znieczulający zacznie działać nerwy przestają wysyłać salwy pobudzeń, skóra na głowie robi się drętwa. Uczucie drętwienia jest podobne do tego, które towarzyszy znieczuleniu u dentysty.

• silne i częste bóle głowy nie reagujące na leki np.
  • migrena
  • klasterowy ból głowy
  • neuralgia potyliczna
  • neuralgia trójdzielna
  • hemikrania napadowa
  • hemikrania przewlekła

• migrena i inne bóle głowy w czasie ciąży, gdy nie można przyjmować leków przeciwbólowych
• bóle głowy spowodowane nadużywaniem leków – tzw. polekowe bóle głowy lub bóle głowy z „odbicia” w celu ułatwienia odstawienia nadużywanych leków
• bóle głowy po wypadku i urazie kręgosłupa szyjnego – „whiplash injury”
• choroby przewlekłe: nerek, układu krążenia i układu pokarmowego uniemożliwiające stosowanie leków przeciwbólowych
• dla szukających alternatywy dla leków - metody walki z bólem głowy która nie obciąża żołądka, wątroby ani nerek

Przeciwwskazania:

• uczulenie na leki znieczulające i steroidy
• nieuregulowana cukrzyca i nadciśnienie
• objawy mogące wskazywać na chorobę zagrażającą zdrowiu lub życiu wymagającą dodatkowych badań lub innego leczenia

• przynosi natychmiastową ulgę w bólu
• zapobiega nawrotom bólu
• ułatwia odstawienie nadużywanych leków przeciwbólowych

Dodatkowe korzyści:

• nie obciąża żołądka, wątroby ani nerek - alternatywa dla leków

90% Pacjentów doświadcza natychmiastowej ulgi i ustąpienia bólu. Zazwyczaj efekt przeciwzapalny i przeciwbólowy użytych leków steroidowych rozwija się w ciągu kilku dni od blokady. Zdarza się jednak, że pełny efekt może wymagać kilku tygodni. Jeżeli blokada nie przyniesie ulgi w ciągu 1-2 tygodni może być konieczne wykonanie drugiej blokady.

Blokada nie pogarsza koncentracji i nie „otumania” - po blokadzie można prowadzić samochód, pracować, można powrócić do czynności dnia codziennego.

Zabiegi te można powtarzać, ale nie powinny być jedyna metodą leczenia bólu. Rzadko wykonuje się więcej niż 3 blokady z użyciem leków steroidowych w przeciągu 6 miesięcy. Każda kolejna iniekcja steroidów zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Jeżeli nawracający ból wymaga częstych iniekcji wówczas należy rozważyć inna metodę leczenia np. zamrożenie nerwów – KRIOLEZJĘ

Brak ulgi po blokadach może oznaczać, że nerwy nie są źródłem bólu i należy poszerzyć diagnostykę aby odnaleźć inne przyczyny dolegliwości.

Uczucie zdrętwienia głowy mija wraz z ustaniem działania leków znieczulających po około 8 godzinach od zabiegu, ale ulga w bólu może utrzymywać się przez wiele dni a nawet miesięcy. Często zdarza się, że ból nie wraca nawet przez rok.

Jest to stosunkowo bezpieczna procedura z minimalnymi skutkami ubocznymi, takimi jak niewielkie krwawienie i ból w miejscu wstrzyknięcia.

Opis procedury

Wykonanie blokady doświadczonemu lekarzowi zajmuje zwykle kilka, maksymalnie kilkanaście minut. Blokadę wykonuje się w gabinecie zabiegowym. Pacjent układa się na leżance, personel dezynfekuje skórę w okolicy zabiegu a lekarz używając USG odnajduje nerwy. Po zlokalizowaniu nerwów Pacjent jest uprzedzany, że poczuje ukłucie i w okolicę nerwu wstrzyknięty zostanie lek w objętości około 1-2 ml (objętość łyżeczki do herbaty). Większość Pacjentów twierdzi, że nie czuła ukłucia ponieważ do blokad nerwów na głowie wykorzystujemy najcieńsze dostępne igły o średnicy 0,4 mm – czyli cieńsze niż pół milimetra. Niektórzy Pacjenci mogą czuć wstrzykiwany lek – iniekcji może towarzyszyć uczucie jak pociąganie za włosy, które trwa zwykle ok. 5-10 sekund - do czasu aż lek zacznie działać.

Pod kontrolą USG wykonujemy po 1 wkłuciu na każdy blokowany nerw. Zabieg wykonuje lekarz z wieloletnim doświadczeniem w stosowaniu blokad nerwów na głowie. Blokada wykonywana przez przygotowanego i doświadczonego lekarza jest bezpiecznym zabiegiem, szczególnie wykonywana pod kontrolą USG, co zapewnia precyzyjne podanie leku w okolicę nerwu, dzięki temu można użyć mniejszej dawki leku. Kontrola igły pod kontrolą USG zapewnia najkrótszą drogę igły do celu oraz chroni przed uszkodzeniem wrażliwych struktur np. naczyń krwionośnych i samego nerwu.

Sam zabieg trwa od kilku do kilkunastu minut. Skład środka znieczulenia miejscowego może się różnić w poszczególnych ośrodkach. W Centrum Leczenia Bólów Głowy zazwyczaj stosujemy połączenie Diprophosu, lidokainy i bupiwakainy.  Każdy nerw potyliczny większy ostrzykujemy tą mieszaniną w objętości 2-3 ml pod kontrolą USG.

U Pacjentów z częstymi napadami, trudnymi do przerwania, gdzie wydaje się, że nic nie zadziała bo żadne z powszechnie stosowanych leków nie dają ulgi, takie blokady możemy wykonywać co 2 tygodnie, a czasem nawet co tydzień. To również alternatywa dla Pacjentów niemogących stosować powszechnych leków przeciwbólowych ani tryptanów z uwagi na choroby układu krążenia lub udar mózgu.

Jak się przygotować

Blokada, zwłaszcza kolejne, nie wymagają specjalnych przygotowań. Może towarzyszyć nam znajoma osoba. Jest to pożądane, ale nie jest bezwzględnie konieczne. Blokadę wykonujemy po badaniu lekarskim i zakwalifikowaniu do tej metody leczenia. Po badaniu lekarz wyjaśnia dokładnie cel blokady, odczucia, ewentualne działania niepożądane i prosi o podpisanie świadomej zgody na zabieg.

Badanie ma na celu wybór najlepszego sposobu wykonania blokady - określenie nerwu, który należy wybrać a przez to zmaksymalizować szanse na powodzenie blokady i ustąpienie bólu. Czasami zdarza się, że blokady nie da się wykonać lub technicznie wykonanie blokady jest możliwe, ale szanse na ustąpienie bólu są niewielkie. Wówczas lekarz zaproponuje inną metodę leczenia.

Blokadę po raz pierwszy najlepiej wykonać w czasie bólu. Ustąpienie bólu po wykonaniu blokady pozwala na zweryfikowanie postawionej diagnozy a także zaplanowanie dalszego właściwego leczenia. Wykonanie kolejnych blokad można planować i wykonać niezależnie od wystąpienia bólu.